Historische authenciteit

Ik leerde eens iemand kennen die tot taak had de juiste voorwerpen en kostuums op rommelmarkten te gaan kopen voor Nederlandse televisieproducties. Dat leek me de leukste baan die je je kan bedenken. Je moet bij een historische film natuurlijk wel weten wat je doet. Je kan Mozart niet in een pak uit de tijd van Charles Dickens laten rondlopen en je moet weten wanneer welke voorwerpen zijn uitgevonden om geen onbedoelde Back to the Future te veroorzaken. Zo viel een nep-documentaire over een alien, die bij het Amerikaanse plaatsje Roswell zou zijn gevonden, door de mand omdat er een type telefoontoestel aan de muur hing dat ten tijde van de Rowell-mythe nog niet op de markt was. De ‘authentieke’ opname was dus duidelijk veel later opgenomen dan de makers beweerden.

Waardevolle props

In sommige gevallen zijn props zo spectaculair dat ze tentoongesteld worden en ze kunnen veel geld opleveren als ze worden verkocht. De duurste prop die ooit op een veiling werd verkocht is de Aston Martin uit de James Bond films, die voor 4,6 miljoen dollar van eigenaar veranderde. Marilyn Monroes jurk uit The Seven Year Itch (1955) deed er niet voor onder, een gedeelde eerste plek, voor hetzelfde bedrag. Dan was het eenvoudige jurkje uit Breakfast at Tiffany’s (1961) van de bescheiden Audrey Hepburn toch een koopje, voor slechts acht ton.

Een commercieel succes

Ik ging in de Warner Bros Studios in Londen kijken naar de Harry Potter tentoonstelling, waar de rekwisieten uit de bekende filmreeks in een gigantische tentoonstelling staan uitgestald. De in een speciaal daarvoor gereserveerd deel van de studio gepresenteerde expositie is een groot, blijvend commercieel succes. De props hebben de film als het ware overleeft.

De kostuums van The Joker, gedragen door Jack Nicholson, staan in een vitrine in de National Film Institute in Londen. Vaak zijn er meerdere exemplaren van een kostuum, omdat ze tijdens de opnames verslijten en je niet het risico kan lopen dat de Joker halverwege zonder kostuum komt te zitten.

Hoe een rekwisiet het verhaal mede vormt

Niet alle props zijn zo spectaculair. Denk aan de typemachine in The Shining. Die zal weinig indruk maken als je hem in een hoekje van een kantoor ziet staan. Maar iedereen die de film heeft gezien, zal meteen het beeld van die typemachine voor zich zien, waar de steeds gekker wordende Jack Nicholson op zit te typen. Het is een voorbeeld van een rekwisiet dat het verhaal mede vormt. En datzelfde geldt natuurlijk voor de bijl waarmee de hoofdpersoon zwaait als hij de beruchte kreet slaakt: ‘Here’s Johnny!’. Zonder Johnny geen bijl; de twee zijn samen in ons geheugen geprent.

De schommelstoel in The Woman in Black is ook zo’n voorbeeld waarbij het voorwerp als zodanig niet uitzonderlijk is, maar wel de functie die het in de film heeft. Het is waarschijnlijk het eerste wat mensen noemen als je het over deze film hebt, want de schommelstoel, die door een geest als vanzelf wordt bewogen, is de meest angstaanjagende scene in de film.

Emotionele connectie met de film

Ik mag me gelukkig prijzen met de schoenen van Alan Rickman. En ik kreeg ze nog cadeau ook, van een fan die ze in een wedstrijd had gewonnen en er eigenlijk geen raad mee wist. Hij droeg ze in de korte film Dust (2012). Vooral omdat de acteur net was overleden, toen ik ze in een enorm pakket kreeg thuisgestuurd, was het een emotioneel rekwisiet. Ik poets ze nooit, want ja, er zitten misschien nog enkele moleculen van de beroemde filmster op. Dat is de kracht van voorwerpen die een functie in film hebben. En ze gaan zeker nooit naar de veiling!